امین قصمی – رئیس هیئت مدیره مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان هرمزگان
در واقع علی رغم اینکه آب یک کالای اقتصادی عمومی و حیاتی است و به کرات از حفظ و مدیریت مصرف آن گفته می شود، اما قیمت گذاری آن برآمده از یک رویه اقتصادی نبوده، در نتیجه عملا در مصرف آن توجهی نمی شود. چرا که با واقعی نبودن قیمت آب طبعاً محدودیتی در برداشت و مصرف اقتصادی آب احساس نمی شود.
از طرفی، اگر بتوانیم درصدی از آبی را که در بخش کشاورزی در استان‌های کم آب کشور نظیر هرمزگان مصرف می شود، صرفه‌جویی کنیم ممکن است بسیاری از مشکلات کم آبی در بخش شرب و صنعت کاهش یابد. در حالی که در شرایط فعلی فقدان نگاهِ اقتصادی به آب به عنوان یک کالای اقتصادی مانع از چنین تدبیر و اراده ای است.
حال پرسشی که ممکن است مطرح شود این است که در چنین وضعیتی، چه استراتژی ای باید برای مدیریت بهینه آب به کار برد؟ در جایگاه کسی که سال ها در صنعت آب کار کرده، معتقدم در شرایط بحرانی حالِ حاضر و برای عبور از این بحران بایستی تغییر بنیادین در همه ی سطوح مدیریت و تصمیم گیری آب یعنی تغییر نگرش از این که « چه مقدار آب بیشتر مورد نیاز است» به این که « چه فعالیت هایی برای نحوه استفاده بهتر از منابع آبی موجود باید انجام داد» ایجاد شود. علاوه بر این تغییر الگوی مصرف یک ضرورت است چرا که علی رغم افزایش جمعیت، میزان مصرف آب و دسترسی به دانش روز ، شکل مصرف آب کماکان به مانند گذشته که دوران ترسالی بوده، است. در حالی که در صورت استفاده ناصحیح از آب، حتماً عده دیگری دسترسی به آب را از دست می‌دهند. در نتیجه می توان اذعان داشت آب یک کالای رقابت‌پذیر است. به همین دلیل الگوی مصرف بایستی اصلاح شود تا این بحران نیز فروکش کند. گرچه در سال های اخیر از فناوری های نوین و یا دانش روز در این زمینه بهره جسته ایم و روند مثبتی را طی کرده ایم اما بدون تردید روندی سریع و کافی نبوده است. چرا که همچنان شکاف عظیمی بین دانش مدیریت آب در کشور و اجرای روش‌های مدیریتی‌مان وجود دارد.
از طرفی لازم است در روند تغییر رویکرد ها و سیاست های صنعت آب از مباحث فنی و سازه ای به غیرسازه ای و اجتماعی که تلاش هایمان در این زمینه تا حدی ثمربخش نیز بوده، با تدبیری به موقع نسبت به حفظ منابع موجود، کاهش موثر آسیب های ناشی از بحران را محقق سازیم و مدیریت آب در کشور را سامان دهیم.
از سوی دیگر؛ در راستای مدیریت بهینه آب توجه به چهار استراتژی مهم است که عباتند از: فرهنگ سازی، کاهش آب بدون درآمد، افزایش آب بها و استفاده از ابزارآلات کاهنده مصرف. گرچه بکارگیری هر یک از استراتژی های نام برده بدون شک، باعث کاهش مصرف آب می شود ولی باید در نظر داشت، با توجه به اهمیت یافتن مسائل اقتصادی در طرح های عمرانی، قابلیت اجرای همه ی استراتژی ها به صورت همزمان وجود ندارد.
ناگفته نماند؛ گرچه افزایش قیمت منابع چالش هایی نظیر نابرابری بیشتر میان اقشار اجتماعی و روند افزایشی انشعابات غیر مجاز را به دنبال دارد که کنترل آن نیازمند برنامه نظارتی قوی تری است اما به نظر می رسد استراتژی قیمت گذاری (اصلاح تعرفه ها)، راه حل اصلی کنترل افزایش مصرف است و در کل برنامه های اقتصادی صرفه جویی در مصرف منابع نقش بارز و پراهمیتی را ایفا می کند .
علی ایحال؛ نگرانی بزرگ تر بحرانِ بی توجهی به بحرانِ کم آبی است و ضروریست قبل از آن که امنیت منابع آبی مان بیش از پیش به خطر بیفتد، تدبیری اندیشیده شود و با دیدی حفاظتی، منابع را مورد استفاده قرار دهیم تا بتوانیم در بلند مدت به تولید بپردازیم. بدون شک در دوره خشک سالیِ پیش رو، برای تحقق رسالتِ «حفاظت از آب»، باید نسخه ای متفاوت تر از دوره ترسالی پیچید و در راستای ترویج الگویِ صحیح مصرف، عادلانه کردن تعرفه آب و تغییر نگاهِ مدیریتی در این حوزه به عنوان راهکارهای پیشگیری از ادامه ی بحرانِ بی توجهی به مصرف چاره ای اساسی بیندیشیم و با آگاهی بخشی به نسل آینده، آن ها را به عبور از این نگرانی بزرگ امیدوار سازیم.
